Poniżej treść uwag do Rekomendacji Forum Cen Transferowych. Pismo zostało złożone w trybie konsultacji społecznych w lutym 2019.
Poznań, dnia 7 lutego 2019 r.
Szanowny Pani Ministrze,
w nawiązaniu do pisma z dnia 23 stycznia 2019 r. (sygn. DCT1.8201.1.2019) ja, niżej podpisany, przekazuję uwagi do Rekomendacji Forum Cen Transferowych w zakresie technicznych aspektów przygotowywania analiz porównawczych-część 1 (dalej: Rekomendacje FCT).
Zgłaszane uwagi mają przede wszystkim na celu skorygowanie pewnych nieścisłości terminologicznych z zakresu statystyki.
W pkt 4.6.1. Rekomendacji FCT proponuję zastąpić:
Zgodnie z poglądami wypracowanymi na forum OECD (ust. 3.57 Wytycznych OECD) oraz Unii Europejskiej (Rekomendacja 6 Wytycznych JTPF), ww. różnice porównywalności można zniwelować stosując różne metody statystyczne, np. miarę tendencji centralnej, która – co do zasady – może być przedziałem międzykwartylowy lub inną miarą statystyczną.
następującym:
Zgodnie z poglądami wypracowanymi na forum OECD (ust. 3.57 Wytycznych
OECD) oraz Unii Europejskiej (Rekomendacja 6 Wytycznych JTPF), ww.
różnice porównywalności można zniwelować stosując różne metody
statystyczne, np. miarę tendencji centralnej,
miarę rozproszenia, w tym przedział między trzecim a pierwszym kwartylem
lub – jeżeli jest to uzasadnione – między innymi percentylami
która – co do zasady – może być przedziałem międzykwartylowy
lub inną miarą statystyczną.
Uzasadnienie: w sposób mylący użyto sfomułowania „miara tendencji centralnej”.
Uzasadnienie szczegółowe: Miary statystyczne dzieli się na następujące grupy:
[Wacława Starzyńska, Statystyka praktyczna, 2005, str. 46-47; Mieczysław Sobczyk, Statystyka opisowa, 2010, str. 48]. Miarami tendencji centralnej najczęściej są: średnia arytmetyczna, mediana i dominanta. Przy czym „zarówno miary tendencji centralnej, jak też zróżnicowania czy asymetrii są niezbędne do poznania danego zjawiska, bowiem bez nich mogą być wyciągane mylne wnioski”. [Wacława Starzyńska, Statystyka praktyczna, 2005, str. 47]
Omyłka w pkt 4.6.1. Rekomendacji FCT jest zrozumiała, biorąc pod uwagę, że rozstęp międzykwartylowy mierzy różnicę między pierwszym a trzecim kwartylem, które same zaliczają się do miar położenia. Rozstęp międzykwartylowy nie jest miarą tendencji centralnej, ale wyznacza przedział uwzględniający (ang. takes account of) medianę będącą miarą pozycji centralnej. Tak też autor niniejszych uwag rozumie ust. 3.57 Wytycznych OECD [OECD, OECD Transfer Pricing Guidelines for Multinational Enterprises and Tax Administrations, 2017]:
„[…] In such cases, if the range includes a sizeable number of observations, statistical tools that take account of central tendency to narrow the range (e.g. the interquartile range or other percentiles) might help to enhance the reliability of the analysis.”
Odnośnie propozycji wskazania na możliwość wyznaczenia przedziału przy pomocy innych percentyli niż kwartyl pierwszy i trzeci, należy wskazać na następujące argumenty.
Po pierwsze, na samą możliwość zastosowanie innych percentyli niż kwartyl pierwszy i trzeci wskazuje wprost przywołany w Rekomendacjach FCT ust. 3.57 Wytycznych OECD.
Po drugie, rozkład międzykwartylowy jest dogodnym parametrem w analizie struktury, mówiącym o zmienności jakiejś cechy 50% środkowych jednostek w szeregu, nie uwzględniając 50% skrajnych. Odrzucenie 25% najmniejszych i 25% największych jednostek w szeregu jest jednak pewną łatwą do zastosowania konwencją, która nie zawsze jest właściwa. Wystarczy wyobrazić sobie następującą strukturę, np. rozkładu ilorazu zysku ze sprzedaży do przychodów netto wśród podmiotów wykazujących pewną porównywalność z analizowanym podmiotem:
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50 | 51 | 52 | 53 | 100 | 101 | 102 | 103 | 104 | 105 | 106 |
Przy takim rozkładzie przedział międzykwartylowy przypadałby pomiędzy 5,5 (kwartyl pierwszy) a 101,5 (kwartyl trzeci) [Liczone przy użyciu programu Excel funkcją KWARTYL.PRZEDZ.OTW()], przy rozstępie międzykwartylowym na poziomie 96. Bardziej intuicyjne zdaniem autora niniejszych uwag byłoby wyznaczenie przedziału na poziomie pomiędzy 46 a 53.
W pkt 4.7. Rekomendacji FCT proponuje się zastąpić:
W przypadku przedziałów zawierających obserwacje o niższym poziomie porównywalności możliwe jest stosowanie różnego rodzaju miar statystycznych, takich jak: przedział międzykwartylowy, średnia, mediana i inne miary statystyczne.
następującym:
W przypadku przedziałów zawierających obserwacje o niższym poziomie
porównywalności możliwe jest stosowanie różnego rodzaju miar metod
statystycznych, takich jak: przedział międzykwartylowy
między trzecim
a pierwszym kwartylem lub – jeżeli jest to uzasadnione – między innym
percentylami, średnia, mediana i inne miary statystyczne.
Uzasadnienie:
Obecne sformułowanie pkt 4.7. Rekomendacji FCT nakazuje wniosek, że w analizie danych porównawczych możliwe jest stosowania miar statystycznych, należących do dziedziny statystyki opisowej, pomijając tym samym statystykę matematyczną.
Miary statystyczne takie jak średnia kojarzą się bardziej ze statystyką opisową, jednym z działów statystyki. Wydaje się, że w statystyce matematycznej dla średniej z próby liczonej ze wzoru
gdzie X_1, X_2, …, X_n są zmiennymi losowymi
właściwszym byłoby mówienie raczej o „statystyce” rozumianej jako zmienna losowa aniżeli o mierze statystycznej (tj. jest to bowiem zjawisko, które można estymować, nie daje się go natomiast mówiąc potocznie „zmierzyć”). Stąd dla usunięcia wątpliwości sugeruje się używanie w Rekomendacjach FCT pojęcia „metod statystycznych” zamiast pojęcia „miar statystycznych”, które mogłyby być niewłaściwie interpretowane jako zawężenie dostępnych metod statystycznych tylko do metod statystyki opisowej, co byłoby nieuzasadnione.
W pkt 4.5. Rekomendacji FCT proponuje się zastąpić:
[…] Z zasady zastosowanie różnego rodzaju miar statystycznych pozwoli wyeliminować wpływ wyników skrajnych na zakres, który można przyjąć jako zakres wartości rynkowych.
następującym:
[…] Z zasady zastosowanie różnego rodzaju miar metod statystycznych pozwoli wyeliminować wpływ wyników skrajnych na zakres, który można przyjąć jako zakres wartości rynkowych.
Uzasadnienie jak powyżej.
W pkt 4.8. Rekomendacji FCT proponuje się zastąpić:
Zakres „zmiany warunków ekonomicznych w stopniu znacznie wpływającym na analizę danych porównawczych” określany powinien być indywidualnie dla każdej badanej transakcji w oparciu o zaistniałe zmiany w zidentyfikowanych, istotnych czynnikach porównywalności.
następującym:
Zakres „zmiany warunków ekonomicznych w stopniu znacznie wpływającym na analizę danych porównawczych” określany powinien być indywidualnie dla każdej badanej transakcji w oparciu o zaistniałe zmiany w zidentyfikowanych, istotnych czynnikach porównywalności, o których podatnik mógł wiedzieć przy dochowaniu należytej staranności.
Uzasadnienie: zdaniem autora niniejszych uwag właściwym byłoby oparcie interpretacji zmiany warunków ekonomicznych od okoliczności, o których podatnik mógł wiedzieć.