Środki pomocy stosowane w 2020 r.

Pomocą o największej wartości w próbie badawczej była w 2020 r. zaliczka zwrotna, której celem było wsparcie w sfinansowaniu części niepokrytych kosztów stałych i tym samym utrzymanie zatrudnienia w firmach. Na uwagę zasługuje niewielki udział pomocy publicznej w formach związanych z regulowaniem należności publicznoprawnych: zwolnień z podatków lub z opłat, odroczenia terminów płatności, rozłożenia płatności na raty itd. Pomoc tego rodzaju nie zawsze ma status „pomocy publicznej”, co może wpływać na kompletność zestawienia. Nie można jednak wykluczyć, że przyczyną relatywnie niewielkiej wartości ulg tego rodzaju była niewielka ilość wniosków bądź duży odsetek decyzji odmownych. Niezależnie od przyczyny przedmiotowe formy pomocy nie stanowiły istotnego wsparcia w przeciętnym przedsiębiorstwie turystycznym. Wyjątkiem były ulgi w opłacaniu składek ZUS, które stanowiły znaczącą wartość pomocy udzielonej w 2020 r.

Najważniejsze formy pomocy

Badania te pogłębiono pobierając sprawozdania o udzielonej pomocy publicznej odnoszące się do przedsiębiorstw z próby, które badaliśmy na potrzeby analizy kondycji finansowej na koniec 2019 r.

Jako podstawę prawną pomocy publicznej o największej wartości w sprawozdaniach wskazano ustawę o systemie instytucji rozwoju (tzw. Program PFR 1.0 i PFR 2.0). Jak wynika z oficjalnych danych Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii przedsiębiorstwa prowadzące działalność związaną z turystyką otrzymały 0,6 mld PLN z subwencji w ramach tych programów. Stanowi to 6% całej wartości subwencji otrzymanej przez firmy zaliczone do szeroko rozumianej gospodarki turystycznej.

Na drugim miejscu pod względem tytułu prawnego o największej wartości pieniężnej udzielonej pomocy w próbie znajduje się art. 15zzzd tzw. Ustawy antykryzysowej (chodzi o gwarancje i poręczenia Banku Gospodarstwa Krajowego). Na trzecim natomiast są programy polityki spójności UE. Na czwartym art. 33 ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Na kolejnych miejscach znajdują się różne tytułu pomocy wypłacanej na podstawie tzw. Ustawy antykryzysowej. W szczególności mowa tu o dofinansowaniu części kosztów wynagrodzeń pracowników z art. 15zzb oraz pożyczki z Funduszu Pracy, o których mowa w art. 15zzd.

Sprawozdania o udzielonej pomocy publicznej wskazują na istotną rolę zwolnienia z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, nie jest to jednak środek wsparcia przeważający nad pozostałymi formami pomocy. Oficjalne dane Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mówią o wiele większej wartości udzielonej pomocy podmiotom turystycznym (por. wykres poniżej), sięgającej łącznie prawie 20 mld PLN. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z wypowiedzią Prezes ZUS całkowite wsparcie ZUS dla wszystkich gałęzi gospodarki wyniosło do 16 lutego 2021 r. 30 mld PLN [1]. Zakładamy zatem, że różnice te wynikają z bardzo szerokiego rozumienia gospodarki turystycznej i tylko niewielki odsetek z podanej poniżej kwoty (np. 6%, jeżeli interpolować dane dot. subwencji z Polskiego Funduszu Rozwoju) dotyczy przedsiębiorstw prowadzących działalność związaną z turystyką.

Rozkład pomocy publicznej w czasie

W dalszej kolejności przeanalizowano daty udzielenia pomocy antykryzysowej. Dane te są szczególnie interesujące w zestawieniu z ilością przedsiębiorstw turystycznych, które w 2020 r. zakończyły lub zawiesiły swoją działalność. Ze sprawozdań o udzielonej pomocy publicznej wynika, że 61% całej pomocy antykryzysowej została udzielona w maju, natomiast od lipca do końca roku przyznano tylko 15% wartości brutto pomocy za cały rok.

Szczegółowe wyniki badania znajdą Państwo w raporcie do pobrania poniżej.